Oplegnotitie Staatssecretaris Tweede Kamer MIDO OBDO en Forum Standaardisatie 12 februari 2025

Bijlage Agendapunt 2.a Staatssecretaris, Tweede Kamer, MIDO, OBDO en Forum Standaardisatie

Ter Besluitvorming 

Versie: 20250130-v1800

Betreft: Concept reactie Forum Standaardisatie op “Ons digitaal fundament”.

Eind december publiceerde de Vaste Kamercommissie digitale zaken “Ons digitaal fundament” (zie bijlage of 2024_Ons-Digitaal-Fundament.pdf), waarin zij constructieve input geeft aan het kabinet voor de Nederlandse Digitaliseringsstrategie die het kabinet in het voorjaar aan de Kamer stuurt. Dat doet de Kamer aan de hand van aanbevelingen.

Bijgaand de (concept) reactie van het Forum op dat document, waarin wordt ingezoomd op die zaken die voor standaardisatie van belang zijn. Deze reactie is bedoeld als startpunt voor verdere uitwerking in samenwerking met in het document genoemde partijen. Het voorstel is de reactie na bespreking en evt. aanvulling of aanpassing op de Forum website te publiceren.

1. Het Forum Standaardisatie onderschrijft dat van een ‘pas toe of leg uit’-principe toegewerkt moet worden een standaardhouding van ‘pas toe!’ op het gebied van digitalisering. Het ziet daarin een onderschrijving van de noodzaak om achterstanden in de toepassing van open standaarden in te lopen.
   Zo blijkt de afgelopen jaren stelselmatig uit de meting Informatieveiligheidstandaarden dat een groot deel (>40%) van overheidswebsites en e-mail nog niet voldoet, ook niet aan de wettelijk verplichte standaarden. Hierdoor lopen gegevens van burgers en bedrijven onnodig gevaar. Het vormgeven van toetsing en handhaving ontbreekt vooralsnog, dus de suggestie om toetsing van inkoop en ontwikkeling in te richten is welkom. Zeker aangezien een wettelijke toezicht regeling nog op zich laat wachten.
2. Daarnaast verwelkomt het Forum dat “Ministeries en zbo’s een beroep kunnen doen op de experti­se en ontwikkelcapaciteit van de Digitale] dienst”. Dat kan helpen voor die gevallen dat een gebrek aan inhoudelijke kennis debet is aan de achterstand.
   Het Forum verzoekt om ook na te denken of gemeenten, provincies en waterschappen gebruik kunnen maken van deze expertise en ontwikkelcapaciteit.
3. Het Forum is blij om ook de ‘publieke (overheids) cloud’ benoemd te zien staan. Eén van de doelen van het gebruik van open standaarden, is om de leveranciersafhankelijkheid te beperken. Door open standaarden kunnen systemen van verschillende leveranciers samenwerken, en kan een overheidsorganisatie – met behoud van data – overstappen naar een andere leverancier. Uit het Forum rapport “Cloud en Open standaarden” blijkt dat deze leveranciers-onafhankelijkheid bij het gebruik van clouddiensten verder onder druk komt te staan. Zo kennen cloud aanbieders vaak vergaande productintegratie, waardoor overstappen praktisch onmogelijk wordt. Daarnaast beperken schaalvoordelen van hyperscalers nieuwe intreders en lange termijn concurrentie, en kennen zij een ‘take it or leave it’ aanbod. De overheid zal er waakzaam op moeten zijn dat ze haar digitale open strategische autonomie waarborgt. Onderdeel daarvan kan de beschikbaarheid van een eigen overheidscloud zijn. Dat helpt tevens de onderhandelingspositie van de overheid, en draagt bij aan het ontstaan van marktaanbod dat voldoet aan onze publieke waarden.
4. Het Forum onderschrijft de noodzaak om inhoudelijke ICT-kennis bij de overheid zelf te hebben. Daaronder valt ook expertise bij wetgevingsjuristen, zodat die mulitdisciplinair en iteratief met ICT-uitvoerders aan nieuwe wetgeving kunnen werken. Daarnaast zijn experts rond standaarden essentieel, die kunnen aanschuiven bij de (internationale) ontwikkeling van digitale standaarden.
5. Het Forum Standaardisatie wordt genoemd als partij om te betrekken bij de vormgeving van een gedeelde visie, en de Digitale Dienst. Deze uitnodiging neemt het Forum vanzelfsprekend graag aan.

Het Forum heeft ervaring met de beoordeling van Europese aanbestedingen en de selectie van de relevante verplichte standaarden (in haar jaarlijkse monitor Open Standaarden). Desgewenst kan het Forum enerzijds helpen met de vormgeving van een toets over ICT-aanbestedingen en bij het vormgeven van hulp en deskundigheid.